نیر تبریزی

بهت ملائک

ای ز داغ تو روان خون دل از دیده‌ی حور

بی تو عالم همه ماتمکده تا نفخه ی صور

*****

خاک بیزان به سر اندر سر نعش تو بنات

اشکریزان به بر از سوگ تو شعرای عبور

*****

ز تماشای تجلای تو مدهوش کلیم

ای سرت سرّ انا الله و سنان نخله ی طور

*****

دیده‌ها گو همه دریا شو و دریا همه خون

که پس قتل تو منسوخ شد آیین سرور

*****

شمع انجم همه گو اشک عزا باش و بریز

بهر ماتمزده کاشانه چه ظلمات چه نور

*****

پای در سلسله سجاد و به سر تاج یزید

خاک عالم به سر افسر و دیهیم و قصور

*****

تیر ترسا و سر سبط رسول مدنی

آه اگر طعنه به قرآن زند انجیل و زبور

*****

تا جهان باشد و بوده است که داده ست نشان

میزبان خفته به کاخ اندر و مهمان به تنور؟

*****

سر بی تن که شنیده است به لب آیه‌ی کهف

یا که دیده است به مشکات تنور آیه‌ی نور؟

*****

جان فدای تو از حالت جانبازی تو

در طف ماریه از یاد بشد شور نشور

*****

قدسیان سر به گریبان به حجاب ملکوت

حوریان دست به گیسوی پریشان ز قصور

*****

گوش خضرا همه پر غلغله‌ی دیو و پری

سطح غبرا همه پر ولوله‌ی وحش طیور

*****

غرق دریای تحیر ز لب خشک تو نوح

دست حیرت به دل از صبر تو ایوب صبور

*****

مرتضی با دل افروخته لاحول کنان

مصطفی با جگر سوخته حیران و حصور

*****

کوفیان دست به تاراج حرم کرده دراز

آهوان حرم از واهمه در شیون و شور

*****

انبیا محو تماشا و ملائک مبهوت

شمر سرشار تمنا و تو سرگرم حضور

دیوان نیر تبریزی.مراثی.ش 3.ص215

ذکر شهادت حضرت عبدالله بن الحسن(ع)

بس که خونبار است چشم خامه‌ام

بوی خون آید همی از نامه‌ام

*****

ترسمش خون باز بندد راه را

سوی شه نابرده عبدالله را

*****

آن نخستین سبط را دوم سلیل

آخرین قربانی پور خلیل

*****

قامتش سروی ولی نو خاسته

تیشه کین شاخ او پیراسته

*****

خاک بار ای دست بر سر خامه را

بو که بندد ره به خون این نامه را

*****

سر برد این قصه جانکاه را

تا رساند نزد مهر آن ماه را

*****

دید چون گلدسته باغ حسن

شاه دین را غرق گرداب فتن(جمع فتنه)

*****

کوفیان گردش سپاه اندر سپاه

چون به دور قرص مه شام سیاه

*****

تاخت سوی حربگه نالان و زار

همچو ذره سوی مهر تابدار

*****

شه به میدان چشم خونین باز کرد

خواهر غمدیده را آواز کرد

*****

که مهل(مگذار) ای خواهر مه روی من

کاید این کودک ز خیمه سوی من

*****

ره به ساحل نیست زین دریای خون

موج طوفان زا و کشتی سرنگون

*****

بر نگردد ترسم این صید حرم

زین دیار از تیر باران ستم

*****

گرگ خونخوار است وادی سر به سر

دیده راحیل در راه پسر

*****

دامنش بگرفت زینب با نیاز

گفت جانا زین سفر بر گرد باز

*****

از غمت ای گلبن نورس مرا

دل مکن خون داغ قاسم بس مرا

*****

چاه در راه است و صحرا پر خطر

یوسف از این دشت کنعان کن حذر

*****

از صدف بارید آن در یتیم

عقد مرواریدتر(رشته و گلو بندی از مروارید آبدار) بر روی سیم(نقره)

*****

گفت عمه و اهلم بهر خدا

من نخواهم شد ز عم خود جدا

*****

وقت گلچینی است در بستان عشق

در مبندم بر بهارستان عشق

*****

بلبل از گل چون شکیبد در بهار

دست منع ای عمه از من باز دار

*****

نیست شرط عاشقان خانه سوز

کشته شمع و زنده پروانه هنوز

*****

عشق شمع از جذبه‌های دلکشم

او فکنده نعل دل در آتشم

*****

دور دار ای عمه از من دامنت

آتشم ترسم بسوزد خرمنت

*****

دور باش از آه آتش زای من

کاتش سود است سر تا پای من

*****

بر مبند ای عمه بر من راه را

بو که بینم بار دیگر شاه را

*****

باز گیر از گردن شوقم طناب

پیل طبعم دیده هندوستان بخواب

*****

عندلیبم سوی بستان می‌رود

طوطی‌ام زی(سو و جانب) شکرستان می‌رود

*****

جذبه عشقش کشان سوی شهش

در کشش زینب به سوی خرگهش

*****

عاقبت شد جذبه‌های عشق چیر

شد سوی برج شرف ماه منبر

*****

دید شاه افتاده در دریای خون

با تن تنها و خصم از حد فزون

*****

گفت شاها نک به کف جان آمدم

بر بساط عشق مهمان آمدم

*****

آمدم ای شاه من اینجا قنق(مهمان)

ای تو مهمان دار سکان افق

*****

هین کنارم گیر و دستم نه به سر

ای به روز غم یتیمان را پدر

*****

خواهران و دختران در خیمه گاه

دوخته چون اختران چشمت به راه

*****

کز سفر کی باز گردد شاه‌ها

باز آید سوی گردون ماه ما

*****

خیز سوی خیمه‌ها می‌کن گذار

چشم‌ها را وارهان از انتظار

*****

گفت شاهش الله ای جان عزیز

تیغ می‌بارد در این دشت ستیز

*****

تو به خیمه باز گرد ای مهوشم

من بدین حالت که خود دارم خوشم

*****

گفت شاها این نه آئین وفاست

من ذبیح عشق و این کوه مناست

*****

کبش(میش قربانی) املح(سپید و سیاه) که فرستادش خدا

سوی ابراهیم از بهر فدا

*****

تو خلیل و کبش املح نک منم

مرغزار عشق باشد مسکنم

*****

نز(نه از) گران جانی به تأخیر آمدم

کوکب صبحم اگر دیر آمدم

*****

دید ناگه کافری در دست تیغ

که زند بر تارک شه بی دریغ

*****

نامده آن تیغ کین شه را به سر

دست خود را کرد آن کودک سپر

*****

تیغ بر بازوی عبدالله گذشت

وه چه گویم که چه زان بر شه گذشت

*****

دست افشان آن سلیل ارجمند

خود چو بسمل در کنار شه فکند

*****

گفت دستم گیر ای سالارکون

ای به بی‌دستان بهر دو کون عون

*****

پایمردی کن که کار از دست رفت

دستگیرم کاختیار از دست رفت

*****

شه چو جان بگرفت اندر بر تنش

دست خود را کرد طوق گردنش

*****

ناگهان زد ظالمی از شست کین

تیر دل دوزش به حلق نازنین

*****

گفت شه کی طایر طاوس پر

خوش بر افشان بال تا نزد پدر

*****

یوسفا فارغ ز رنج چاه باش

رو به مصر کامرانی شاه باش

*****

مرغ روحش پر به رفتن باز کرد

همچون باز از دست شه پرواز کرد

دیوان میرزا محمدتقی حجت الاسلام(نیر).ص73

نیر تبریزی

چون تیر عشق جا به کمان بلا کند

اول نشست، بر دلِ اهل ولا کند

*****

در حیرتند خیره سران از چه عشق دوست

احباب را به بند بلا مبتلا کند

*****

بیگانه را تحمل بار نیاز نیست

معشوق، ناز خود همه بر آشنا کند

*****

تن پرور از کجا و تمنّای وصل دوست

دردی ندارد او که طبیبش دوا کند

*****

آن را که نیست شور حسینی به سر ز عشق

با دوست کی معامله‌ی کربلا کند

*****

یک به اره پشت پا به سرِ ماسوا زند

تا ز آن میان از این همه خود را سوا کند

*****

آری کسی که کشته‌ی او این بُوَد سزاست

خود را اگر به کشته‌ی خود خون بها کند

*****

باللّه اگر نبود خدا خون بهای او

عالم نبود در خورِ نعلین پای او

دیوان نیر.قسمتی از ترکیب بند رثای امام حسین(ع).ص204

ذکر شهادت حضرت قاسم بن الحسن(ع)

قاسم آن نو باوه باغ حسن

گوهر شاداب دریای محن(جمع محنت:بلا)

*****

شیر مست جام لبریز بلا

تازه داماد شهید کربلا

*****

چارده ساله جوان نونهال

برده ماه چارده شب را به سال(کنایه از بسیار زیبا بودن)

*****

قامتش شمشاد باغستان عشق

روش مرآت نگارستان عشق

*****

در حیا فرزانه فرزند حسن

در شجاعت حیدر لشگر شکن

*****

با زبان لابه نزد شاه شد

خواستارم عزم قربانگاه شد

*****

گفت شه کای رشک بستان ارم

رو تو در باغ جوانی خوش به چم

*****

همچو سرو از باغ غم آزاد باش

شاد زی و شاد بال و شاد باش

*****

مهلا ای زیبا تذر و خوش خرام

این بیابان سر به سر بند است و دام

*****

الله ای آهوی مشگین تتار

تیر بارانست دشت و کوهسار

*****

بوی خون می‌آید از دامان دشت

نیست کس را زان امید بازگشت

*****

چون تو را من دور دارم از کنار

ای مرا تو از برادر یادگار

*****

کی روا باشد که این رعنا نهال

گردد از سم ستوران پایمال

*****

کی روا باشد که این روی چو ورد

غلطد اندر خون به میدان نبرد

*****

گفت قاسم کای خدیو مستطاب

ای تو ملک عشق را مالک رقاب

*****

گرچه خود من کودک نو رسته‌ام

لیک دست از کامرانی شسته‌ام

*****

من به مهد عاشقی پرورده‌ام

خون به جای شیر مادر خورده‌ام

*****

کرده در روز ولادت کام من

باز، با شهد شهادت مام من

*****

گرچه در دور جوانی کام‌ها است

کام من رفتن به کام اژدها است

*****

کام عاشق غرقه در خون گشتن است

سر به خاک کوی جانان هشتن است

*****

ننگ باشد در طریق بندگی

بر غلامان بی شهنشه زندگی

*****

زندگی را بی تو بر سرخاک باد

کامرانی را جگر صد چاک باد

*****

لابه‌های آن قتیل تیر عشق

می نشد پذرفته نزد پیر عشق

*****

بازگشت آن نو گل باغ رسول

از حضور شاه نومید و ملول

*****

شد به سوی خیمه آن گلگون عذار

از دو نرگس بر شقایق ژاله بار

*****

چون نگردد گفت سیر از زندگی

آن که نپسندد شهش بر بندگی

*****

چون ز بی قدری نکردت شه قبول

رخت بر بند از تن ای جان ملول

*****

سر که فتراکش نبست آن شهسوار

گور سر خود گیر و بر سر خاکبار

*****

سر به زانوی غم آن والا نژاد

کآمدش ناگه ز عهد باب یاد

*****

که به هنگام رحیل آن شاه فرد

هیکلی بر بازویش تعویذ کرد

*****

گفت هر جا سخت گردد بر تو کار

نامه بگشا و نظر بر وی گمار

*****

هر کجا سیل غم آرد بر تو رو

این وصیت باز کن بنگر در او

*****

گفت کاری سخت‌تر زین کار نیست

که به قربانگاه عشقم بار نیست

*****

یا چه غم زین بیش‌تر که شاه راد

ره به خلوتگاه خاصانم نداد

*****

نامه را بگشود و دیدش کش پدر

کرده عهدش کای همایون رخ پسر

*****

ای تو نور چشم عم و جان باب

وی مرا تو در وفا نایب مناب

*****

من نباشم در زمین کربلا

بر تو بخشیدم من این تاج ولا

*****

چون ببینی عم خو را بی معین

در میان کارزار اهل کین

*****

زینهار ای سرو رعنای سهی

لابه‌ها کن تا به پایش سر نهی

*****

جهد کن فردا نباشی شرمسار

در حضور عاشقان جان نثار

*****

جان به شمع عشق چون پروانه زن

خود بر آتش چابک و مردانه زن

*****

بر قد موزون کفن می‌کن قبا

اندر آن صحرا قیامت کن بپا

*****

شاهزاده خواند چون عهد پدر

با ادب بوسید و به نهادش به سر

*****

می‌نگنجد از خوشی در پیرهن

حجله داماد شد بیت الحزن

*****

عقدهای مشکلش گردید حل

وان همه اندوه به شادی شد بدل

*****

از شعف چون غنچه خندان شگفت

شکر ایزد را به جای آورد و گفت

*****

ای همایون قرعه اقبال من

کآیه لاتقنط آمد فال من

*****

شکر لله کافتتاح این مثال

کوکب به ختم بر آورد از وبال

*****

در فضای عشق بال افشان شدم

لایق قربانی جانان شدم

*****

عهده نامه برد شادان نزد شاه

با تضرع گفت کای ظل اله

*****

سوی درگاهت به کف جان آمدم

نک ز شه در دست فرمان آمدم

*****

سر خط امضا ده این منشور را

وز جسارت عذر نه مامور را

*****

دید چون شاه آن خط مینو نگار

شد بسیم از جزع مروارید بار

*****

گفت کای صورت نگار خوب و زشت

جان فدای دست توکاین خط نوشت

*****

جان فدای دست تو ای دست حق

که گرفته بر همه دستی سبق

*****

{ازآخر صفحه 57تااول 61 راننوشتیم}

*****

این بگفت و راند سوی رزمگاه

با تعنت گفت به امیر سیاه

*****

کاسب خود را داده‌ئی آب ای لعین

گفت آری گفت ویحک شرم بین

*****

اسب تو سیراب و فرزند رسول

نک زتاب تشنگی از جان ملول

*****

سر به زیر افکند از شرم آن عنید

که به پاسخ حجتی در خور ندید

*****

شامی ای را گفت ساز جنگ کن

سوی روزم این صبی آهنک کن

*****

گفت شامی ننک باشد در نبرد

کافکند با کودکی پیکار مرد

*****

خود تو دانی که مرا مردان کار

یک تنه همسر شمارد با هزار

*****

دارم اینک چار فرزند دلیر

هر یکی در جنگ ز اوی شیر گیر

*****

نک روان دارم یکی بر جنگ او

با همین از چهره شویم ننک او

*****

گفت اینان زادگان حیدرند

در شجاعت وارث آن سرورند

*****

خردسال از بینش خرده مگیر

که ز مادر شیر زاید زاد شیر

*****

از طراز چرخ بودی جوشنش

گر بخردی تن بر این دادی تنش

*****

این شررها کن نژاد آتشند

خرمنی هر لحظه در آتش کشند

*****

نسل حیدر جملگی عمر و افکنند

که به نسبت خوشه آن خرمنند

*****

آن که از پستان شیری خورد شیر

گرچه خرد آمد شجاع است و دلیر

*****

گر نبودی منع زنجیر قضا

تنگ بودی بر دلیریشان فضا

*****

داد شامی از سیه بختی جواز

پور را بر حرب آن ماه حجاز

*****

شاهزاده راند به اره سوی او

یافت ناگه دست بر گیسوی او

*****

موکشان بربود از زین پیکرش

داد جولان در مصاف لشگرش

*****

آنچنانش بر زمین کوبید سخت

کاستخوان با خاک یکسان گشت و پخت

*****

هم یکایک آن سه دیگر زاد وی

رو به میدانگه نهاد او را ز پی

*****

در نخستین حمله آن میر راد

پای پیکارش نماند و سر نهاد

*****

ساکنان ذوره عرش برین

ز آسمان خواندند بر وی آفرین

*****

شامی آمد با رخ افروخته

دل ز داغ سوگواری سوخته

*****

اهرمن چون با فرشته شد قرین

کرد رو بر آسمان سلطان دین

*****

کای مهین یزدان پاک ذوالمنن

این فرشته چیره کن بر اهرمن

*****

لب بهم ناورده شه سبط کریم

کرد شامی را به یک ضربت دو نیم

*****

زان چنان دعوت نبود این بس عجیب

بود عاشق صوت داعی را مجیب

*****

ای خوش آن صوتی که او جویای اوست

رأی این در هر چه خواهد رأی اوست

*****

نی معاذالله خطا رفت ای عجیب

صوت داعی بود خود صوت مجیب

*****

داند آن کز سرّ عشق آگه بود

کاین همه آوازها از شه بود

*****

رو حدیث کنت سمعه باز خوان

تا بیابی رمز این سر نهان

*****

شد چو از تیغش دو نیم آن رزم کوش

مرحبا آمد ز یزدانش به گوش

*****

تافت شهزاده عنان از رزمگاه

شکوه بر لب از عطش تا نزد شاه

*****

دید چون خوشیده یاقوت ترس

بر دهان بنهاد شاه انگشترش

*****

در صدف گفتی نهان شد گوهری

یا هلالی شد قرین مشتری

*****

کرد آگاهش ز رمز عشق شه

بر دهانش مهر زد یعنی که صه

*****

چشمه جوشید از آن چو سلسبیل

زندگی بخش دو صد خضر دلیل

*****

چون لب لعلش از او سیراب شد

تشنه دیدار جد و باب شد

*****

تاخت سوی رزمگه با صد شتاب

باد یا چون تشنه مستعجل بر آب

*****

شیر بچه تیغ مرد افکن به مشت

کشت از آن رو به مردان آنچه کشت

*****

حیدرانه تیغ در لشگر نهاد

پشته‌ها از کشته‌ها ترتیب داد

*****

ظالمی زد ناگهش تیغی به فرق

تن ز زین برگشت در خون گشت غرق

*****

نو عروس از غم گریبان چاک کرد

فاطمه در خلد،بر سر خاک کرد

*****

کرد رو با شیر حق کی داورم

وقت آن آمد که آئی بر سرم

*****

زد فلک در نیل،رخت شادی ام

خاک و خون شد حجله دامادیم

*****

شاه دین آمد به بالین حبیب

دید دامادی دو دست از خون خضیب

*****

سر بریدن را ستاده بر سرش

قاتلی در دست خونین خنجرش

*****

دست او افکند با تیغی ز دوش

لشگر از فریاد او آمد به جوش

*****

زد به لشگر شاه دین با تیغ تیز

گرم شد هنگامه جنگ و گریز

*****

پیکر آن تازه داماد گزین

شد لگدکوب ستور اهل کین

*****

شه چو آمد بار دیگر بر سرش

دید با حالی دگرگون پیکرش

*****

برگ برگ نو گل باغ هدی

از سموم کین شده از هم جدا

*****

گفت با صد حسرت و خون جگر

کای همایون فال و فرخ رخ پسر

*****

قاتلانت در دو عالم خوار باد

خصمشان پیغمبر مختار باد

*****

سخت صعب آید به عمت زندگی

که تواش خوانی گهِ درماندگی

*****

بهر یاری تو بر نایید فرود

یا نه بخشد بر تو آن یارش سود

*****

پس کشیدش بر کنار از لطف شاه

برد نالانش به سوی خیمه گاه

*****

گفت مهلا ای عزیزان گزین

که هوان واپسین ماست این

*****

یارب این قوم سیه دل خوار باد

بر جبینشان داغ ننگ و عار باد

*****

ای جهان داور ملیک هفت و چار

وا نمان دَیّار از ایشان در دیار

دیوان نیر.ص54

قتل شهید عشق نه کار خدنگ بود

دنیا برای شاه جهان دار تنگ بود

*****

عصفور هرچه باد ، هماورد باز نیست

شهباز را ز پنجه‌ی عصفور ننگ بود

*****

آیینه خود ز تاب تجلی به هم شکست

گیرم که خصم را دل پر کینه سنگ بود

*****

نیرو از او گرفت بر او آخت تیغ کین

قومی که با خدای مهیای جنگ بود

*****

عهد الست اگر نگرفتی عنان او

شهد بقا به کام مخالف شرنگ بود

*****

از عشق پرس حالت جانبازی حسین

پای براق عقل در این عرصه لنگ بود

*****

احمد اگر به ذروه ی قوسین عروج کرد

معراج شاه تشنه به سوی خدنگ بود

دیوان نیر.قسمتی از ترکیب بند رثای امام حسین(ع).ص208

غزل

کس نزد پای به کویت که نه سر داد آنجا

روید از خاک مگر خنجر بیداد آنجا

*****

زلفت ار گرد بر انگیخت زشهری چه عجب

خاک یک سلسله دل آمده بر باد آنجا

*****

به هوای گل رویت چمنی باز نماند

که نیامد دل شوریده به فریاد آنجا

*****

چه فتاده است در آن کوی که نگذشت بر او

باری از قافله دل که نیفتاد آنجا

*****

خوش مقامی است فرح بخش ،خرابات مغان

باد از مغبچگان تا ابد آباد آنجا

*****

گر به صحرای جنون بگذری ای باد صبا

می به یار از دل زنجیری ما یاد آنجا

*****

نیرا ، بادیه عشق عجب دامگهی است

که رود سر زده صید از پی صیاد آنجا

دیوان نیر.غزل1.ص273

تضمینی از غزل حافظ

منم امروز که در صنعت عشق استادم

آه جانکاه مرا ، تیشه و من فرهادم

*****

به عبث نیست در این دیر کهن فریادم

فاش می گویم و از گفته ی خود دلشادم

*****

بنده ی عشقم و از هر دو جهان آزادم

*****

چون کشم رخت از این دهکده ی پست رواق

پا نهم بر سر این نه فلک زرین طاق

*****

بر سر سدره ی طوبا فکنم طرح وثاق

طایر گلشن قدسم چه دهد شرح فراق

*****

که در این دامگه حادثه چون افتادم

*****

در ازل مسکن و مالوف نه این جایم بود

گلشن قدس و لب ماء معین جایم بود

*****

پایه ی چرخ برین پست ترین جایم بود

من ملک بودم و فردوس برین جایم بود

*****

آدم آورد در این دیر خراب آبادم

*****

چو بدین دیر در افتادم از آن بزم سرور

خیره شد چشم دلم از اثر شعله ی طور

*****

به سر افکنده مرا آرزوی وصل تو شور

سایه ی طوبی و دلجویی حور و لب جوی

*****

به هوای سر کوی تو برفت از یادم

*****

واعظ افسانه ی بیهوده مخوان با من زار

که منِ شیفته را پند نیاید در کار

*****

دل سودازده چون بر کنم از مهر نگار؟

نیست بر لوح دلم جز الف قامت یار

*****

چه کنم حرف دگر یاد نداد استادم

دیوان نیر.تضمینی از غزل حافظ.ص269

آداب انعقاد نطفه اسلامی

آداب انعقاد نطفه (تطهیر قوة مولّده)

اکنون شایسته می‌دانیم جهت تطهیر قوة مولّده و مصوره آدابی را جهت انعقاد صحیح نطفه که مستفاد از احادیث و روایات فراوانی است خدمت عزیزان بیان نماییم.

در ابتدا باید به عرض برسانیم که طبق فرمایشات حضرت استاد علامه در کتاب‌ها، ازدواج برای انشاء صورت انسانی است نه برای اطفاء شهوت حیوانی و لذا تمام افعال و اعمال موردِ قصدِ قبل و بعد از ازدواج باید به گونه‌ای باشد که بدین مقصود و غایت منتهی شود. زیرا تمامی کیفیات نفسانی و مزاجی و احوال ظاهر و باطن والدین در کیفیت مزاجی و حصول استعداد نطفه انسانی دخیلند و اشخاص مطابق همان کیفیات، دارای اخلاق و احوال گوناگون می‌شوند، چنان که دارای اشخاص گوناگونند. لذا پدر و مادر باید بسیار مراقب اعمال و نیات خود باشند که همه‌ی آن‌ها در نحوة تکون صورت انسانی دخلی بسزا دارند. پس در ازدواج حرف اطفاء شهوت و زناشویی مطرح نیست بلکه زهدان مادرِ عزیز کارخانه آدم سازی است و این صنع الهی باید به بهترین صورت پاک نگاهداشته شود.

ای عزیز! روایات، تفسیر بطون آیات قرآنی‌اند. باید پیش از ازدواج به آداب و احکام جوامعِ روایی از قبیل بحار الانوار و وافی و وسائل الشیعه و کافی و مانند آن‌ها آشنا و آگاه بوده باشی. حضرت مولای مکرّمم در شرح فص فاطمیّة می‌فرمایند :«تمام صنایع آدمیان از بری و بحری و فضایی را دستورات و آدابی است که دینِ حفظ و بقاء و دوام آن‌هایند، چنان که اگر هر یک از آن‌ها در کار خود به قدر یک میکرون از دین و آیینش به در رود و به خطا و ناروا حرکت نماید در همان نخستین بار خطا و ناروایی تباه می‌شود و نابود می‌گردد، مثلاً هواپیما از فضا سقوط می‌کند و کشتی در دریا غرق می‌شود، و اتومبیل دچار حوادث گوناگون می‌گردد، و آن چرخ خیاطی خراب می‌شود، و آن ساعتِ دست تو تباه می‌گردد و از کارش باز می‌ماند و هکذا صنایع بیشمار دیگر؛ و این همه صنایع گوناگون ساخته شخص جناب انسان است که برای بهبودی و درستی هر یک از آن‌ها دستورالعملی در کنارش نهاده است؛ خدای سبحان فرموده است: ( و اللهُ خَلَقَکُم و ما تَعملُونَ)صافات\97 یعنی خداوند شما را و همه‌ی ساخته‌های شما را آفریده است چه این که نطفه‌ها در تحت تدبیر ملکوت به جایی رسیده‌اند که عامل این همه صنایع شگفت شده‌اند ( فَلْینْظُرِ اْلإِنسانُ مِمَّ خُلِقَ * خُلِقَ مِنْ ماءٍ دافِقٍ * یخرُج مِنْ بینِ الصلْبِ و التَّرَائِبِ )طارق\6-8 ؛ انصاف بده آیا می‌شود صنایع شما را دین و آیین باشد و خود شما که مهم‌ترین صنع الهی هستید و این همه صنایع شگفت گوناگون صنع شما است بی دین باشد ( ما لَکُم کَیف تَحکُمونَ) قلم\37... بدان که احوال و اوضاع که در حصول مزاج نطفه انسانی که محل قابلِ نفسِ ناطقه و پذیرای آنست، به حصر و ضبط در نمی‌آیند، زیرا تفاوت ازمنه و اختلاف آفاق و اوضاع کواکب و احوال والدین و کیفیت اطعمه و اشربه و هزاران هزار عوامل دیگر در نحوه کیفیت مزاج نطفه دخیلند، و آن نطفه کذایی در چنان اوضاع و احوال مطابق طبیعت و جبلّت خود منعقد می‌شود و به وفق آن، قابلیتِ گرفتنِ عطایا و هبات باری تعالی پیدا می‌کند.»

شرح فص حکمة عصمتیّة فی کلمة فاطمیّة،ص 33(فصل اول)

خلاصه این که خُلق و خوی والدین تمامی احوال آنان در اوقات و نیات آن‌ها بلکه احوالِ نفس اوقات در حال انعقاد نطفه و غذای مادر در زمان حمل چون دیگر اوصاف روانی و جسمانی او همه در مزاج طفل تأثیری بسزا دارند، و حق سبحانه از مجرای وجود خودِ والدین نفخ روح می‌کند و روح از این مجاری رنگ می‌گیرد چون آب آسمان از وادی‌ها.

در دیوان حضرت مولی روحی فداه چنین آمده است:

ای خوش آن کودکی کز آغازش*طیب و طاهر است زهدانا

بعد از آن مهد ناز او باشد*همچو زهدان پاک دامانا

ز غذای حلال می‌نوشد* پاک و پاکیزه شیر پستانا

خوی مادر ز شیر پستانش*می‌نشیند به طفل آسانا

مادر است صغری و پدر کبری*خود نتیجه است طفل ایشانا

شرط انتاج این مقدمتین* اندرین امر هست ایمانا

رنگ گیرد از این مقدمتین* نفخ روح خدای خلقانا

یا که هر یک دمندة روح است*گفته‌ی بعضی از بزرگانا

دامن مادر است پرورده است*عیسی و موسی بن عمرانا

ز آمنه مادر و ز عبدالله* پدر است خاتم رسولانا

(پندنامه فرزند،ص 247)

در این جا به ذکر ترجمه‌ی روایتی که جناب شیخ صدوق در حدیث اول مجلس هشتاد و چهار امالی

خود نقل کرده تبرک می‌جوییم.

«رسول الله صلّى الله علیه وآله به علی بن ابیطالب علیه السلام چنین سفارش کرد و فرمود:

یا علی چون عروس را به خانه تو آرند وقتی نشست کفش او را بکن و پایش را بشوی و آبش را به درِ خانه‌ات بریز که چون چنین کنی خداوند از خانه‌ات هفتاد هزار رنگ فقر را ببرد و هفتاد هزار رنگ برکت در آن درآورد و هفتاد هزار رحمت بر تو فرو فرستد که بر سر عروس بگردد تا برکت آن به هر گوشه خانه‌ات برسد. و خداوند عروس را از جنون و خوره و پیسی امان دهد که به او رسند مادامی که در آن خانه است.

سپس فرمود: یا علی! عروس را در هفته نخستین از خوردن شیرها و سرکه و گشنیز (سبزی‌امزِنا) و سیبِ ترش بازدار، زیرا که زهدان از این چار، سرد و نازاینده گردد؛ و بوریا در گوشه خانه به از زن نازاینده است. اگر عروس بر سرکه خوردگی خون حیض بیند هیچ گاه به خوبی از آن پاک نگردد. و گشنیز آن خون را در درونش بشوراند و زایمان را بر وی دشوار گرداند. و سیب ترش آن را از آمدن باز بدارد و بیماری بر وی گردد.

سپس فرمود: ای علی در هنگام جماع سخن مگو مبادا که فرزند گنگ و لال گردد. و به عورت زن (در حین جماع) نگاه نکن که سبب نابینایی فرزند شود. و با شهوتِ زن دیگری در خاطرت با زنت جماع مکن که فرزند مخنّث آید. و ایستاده با زنت جماع مکن که از کار خران است و اگر فرزندی آید در فراش، کمیز میزنده (یعنی دچار شب ادراری) شود. اول و میانه و آخر ماه مجامعت مکن که دیوانگی و خوره و گیجی به سوی فرزند شتابند. بعد از ظهر جماع مکن که اگر فرزندی آورد قیچ (لوچ و دوبین) شود و شیطان به لوچ بودن انسان شاد است. کسی که با زن خود در بستر، جنب است قرآن نخواند می‌ترسم آتشی از آسمان فرود آید و هر دو را بسوزاند. جماع مکن جز آن که خودت دستمالی داشته باشی و زنت نیز پارچه دیگر که با یک پارچه خود را پاک مکنید که شهوت بر شهوت افتد و مایه‌ی دشمنی بین شما می‌شود و شما را به جدایی و طلاق می‌کشاند. در شب عید فطر جماع مکن که اگر فرزندی آید بسیار شرور گردد در شب عید اضحی (قربان) جماع مکن که فرزند شش انگشت یا چهار انگشت آید. زیرِ درخت باردار جماع مکن که فرزند جلاد و آدمکش و کدخدا آید. در مقابل آفتاب و نور آن جماع مکن مگر آن که هر دو با روپوش باشند که اگر فرزندی آید دائماً در سختی و فقر باشد تا بمیرد. میان اذان و اقامه جماع مکن که اگر فرزندی آید خونخوار گردد. اگر زنت باردار شد بی وضو با او جماع مکن که فرزند کوردل و بخیل آید. در نیمه شعبان جماع مکن که فرزندی شوم و با خالِ چهره آید. دو روز به آخر ماه مانده با زنت جماع مکن که فرزندی گمرکچی و کمک کننده ظالم آید و جمعی از مردم بدست او هلاک شوند. بر سر پشت بام‌ها جماع مکن که فرزند منافق و ریاکار و بدعت گذار آید، چون قصد سفر داری در شبِ آن جماع مکن که فرزند ولخرج آید. رسول خدا این آیه را خواند (سوره اسراء/ 30 ) به راستی مبذرین برادران شیاطین باشند. چون در سفر رفتی تا سه شب جماع مکن که فرزند کمک کننده ظالم و ستمگر بر علیه تو شود. در ساعت اول شب با زنت جماع مکن که اگر فرزندی آید، بسا باشد که جادوگر و دنیا طلب درآید. ماه در محاق نباشد. و با شکم سیر جماع نشود.

(و اما اوقات مناسب برای نکاح)

یا علی شب دوشنبه ملازم جماع باش که اگر فرزندی آید حافظ قرآن و راضی به قسمت خدا باشد. اگر شب سه شنبه جماع کنی و فرزندی آید پس از شهادت به شهادتین، شهادت روزی وی گردد و خداوند با مشرکان او را کیفر نکند و بوی دهانش خوش باشد و رحم دل و با سخاوت و پاک زبان از غیبت و دروغ و بهتان است. اگر شب پنج شنبه جماع کنی و فرزندی آید حاکمی از حکّام گردد یا عالمی از علماء. در روز پنج شنبه ظهر هنگامی که آفتاب در وسط آسمان است اگر جماع شود فرزند به دنیا آید تا پیر شود شیطان به او نزدیک نگردد و با فهم باشد و در دین و دنیا سلامت روزش گردد. اگر در شب جمعه با زنت جماع کنی و فرزندی آید سخنور و گویا و زبان آور شود. اگر در روز جمعه پس از عصر باشد و فرزندی آید معروف و مشهور و دانشمند گردد. اگر شب جمعه بعد از عشاء باشد امید فرزندی می‌رود که از ابدال باشد ان شاء الله.

ای علی! سفارش مرا نگاهدار چنانچه من از جبرئیل نگاه داشتم.»

بدان که جماع کردن در فرج زن در وقتی که حائض باشد یا با خون نفاس باشد حرام است که از رسول الله صلّى الله علیه وآله روایت است فرزندی که از آن متولد شود مبتلا به خوره و پیسی گردد و از مابین ناف تا زانو از ایشان تمتع کردن مکروه است. و نیز بعد از پاک شدن از حیض و پیش از غسل کردن بعضی جماع را حرام می‌دانند، و احوط اجتناب است و نیز وطی دبر زن مکروه است و بعضی آن را حرام می‌دانند. در حدیثی منقول است که حضرت رسول صلّى الله علیه وآله نهی فرمود از جماع کردن زیر آسمان و بر سر راه که مردم تردد کنند و فرمود که هر که در میان راه جماع کند خدا و ملائکه او را لعنت کنند.

حضرت رسول صلّى الله علیه وآله فرمودند: از کلاغ سه خصلت را بیاموزید؛ اول جماع کردن پنهان را، دوم بامداد به طلب روزی رفتن را و سوم بسیار حذر کردن را.

در حدیث معتبر از حضرت رسول اکرم صلّى الله علیه وآله منقول است که چون مرد و زن جماع کنند عریان نشوند مانند دو خر، زیرا که اگر چنین کنند ملائکه از ایشان دور می‌شوند.

در حدیث معتبر دیگر منقول است که مکروه است جماع میان طلوع صبح تا طلوع آفتاب و از وقت فرو رفتن آفتاب تا برطرف شدن سرخی طرف مغرب.

علاوه بر توجه به زمان , توجه به جهات نیز در گاه مجامعت مورد اهمیت بسیاری در روایات قرار گرفته است از آن جمله فرموده‌اند : زن و مرد در حین مواقعه رو به قبله یا پشت به قبله نباشند . حکمتش نیز آن است که توجه به هر جهتی را خاصیتی است به حسب نسبت عِلوی ، چنانچه فرموده‌اند: توجه به جانب قطب جنوب و ستارة سهیل به جهت سهولت ولادت بسیار مؤثر است و به تجربه معلوم شده که اکثر حیوانات عند التولید به آن جانب متوجه می‌شوند و نیز فرموده‌اند: توجه به قطب شمال و دیدن آن و بنات النعش ، صحت و تقویت چشم را مفید است. از این نکته‌ی علیا به سرّ درتوجه به کعبه در هنگام صلوة برس که توجه مذکور موجب توجه نفس به عالم قدس می‌گردد . فافهم!

در روایت دیگر منقول است که اگر کسی انگشتری با او باشد که بر آن نام خدا نقش کرده باشد، جماع نکند.

در بحار (جلد 62 صفحه‌ی 322 ) روایتی است که امام فرمود:« من اراد الدخول الحمام للنورة فلیجتنب الجماع قبل ذلک باثنی عشر ساعة و هو یوم تمام» یعنی هر کسی که اراده‌ی وارد شدن به حمام کرد تا نوره بمالد سزاوار است که قبل از آن تا 12 ساعت یعنی یک روز تمام از جماع کردن پرهیز نماید.

و نیز گویند: جماع کردن از پهلو باد لقوه می‌آورد و جماع در حمام موجب نزول آب سیاه چشم می‌شود.

در خزائن نراقی آمده که راه برو بعد از غذا خوردن ولو یک قدم و بخواب بعد از حمام کردن ولو یک لحظه و بول کن بعد از جماع ولو یک قطره.

اگر در حالت جماع زن بالا قرار گیرد بسیار بد است زیرا ممکن است ذَکَر و مثانه از فشارِ فواره کردنِ آب شهوت زخمی شوند و دور نیست که چیزی از طرف آلتِ زن به آلتِ مرد راه یابد.

کسی که نیاز به مستراح رفتن دارد و باید خود را از شرّ ادرار و مدفوع رهایی دهد، نباید قبل از تخلیه جماع کند.

در حال خسته شدن از ورزش یا هر حرکتی خسته کننده جماع خوب نیست.

 در حالی که انسان با واکنش روانی روبرو است مثلاً ناراحت و یا عصبانی است جماع کردن خوب نیست.

انزالی که از ناحیه‌ی به زن چسبیدن یا بر پوست زن مالیدن حاصل آید نیز بی ضرر نیست.

جماع خوب و اصولی آن است که آرزوی جماع به نهایت برسد. یعنی زن و مرد زمانی جماع کنند که این میل در ایشان زیاد شده باشد نه این که از نگاه کردنِ به زن یا فکر و خیال جماع، خارش و سوزشی در آلت تناسلی مرد ایجاد شده و او را به جماع برانگیزند، بلکه باید به گونه‌ای باشد که زیاد جمع شدنِ آبِ پشت بر انسان فشار آورده و او را به جماع کردن وادار کند.

وقتی که انسان بسیار سیر است و معده پر از غذا است جماع خوب نیست زیرا جماع در این حال مانع هضم شدن غذا می‌شود.

شیخ رئیس بوعلی سینا در قانون می‌فرماید: اگر کسی با شکم سیر و پر از غذا می‌خواهد جماع کند حداقل قبل از جماع مدتی حرکت کند که خوراک تا اندازه‌ای در معده جای گیر شود و به حالت شناور در نیاید، بعد از جماع کردن هم تا می‌تواند زود بخوابد و زیاد بخوابد.

همچنین کسی که گرسنه است و معده‌اش خالی از خوراک است باز نباید جماع کند که جماع به حالت گرسنگی بیشتر از جماع با شکم سیری زیان دارد زیرا جماع کردن با شکم گرسنه موجب از بین رفتن گرمای طبیعی بدن و گداختگی در تن و سبب دق می‌شود.

افضل اوقات جماع زمانی است که شخص هضم اول و دوم را پشت سر گذاشته و در اثنای هضم سوم است و آن هنگامی است که غذا در معده هضم شده و دارد از معده سرازیر می‌شود که حدوداً سه یا چهار ساعت بعد از تناول غذا می‌باشد.

همچنین جماع کردن پس از اسهال و قی نمودن ضرر دارد و باید از آن اجتناب کرد.

کسی که بدنش بسیار گرم است یا زیاد احساس سرما می‌کند نباید جماع کند.

به طور کلی بهترین وقت جماع آن است که شخص به تجربه دریابد که در چه فاصله‌ای از زمان اگر جماع داشته باشد احساس سبکی و استراحت می‌کند و هوسَش جمع‌تر می‌شود آن مدت را به ذهن بسپارد و انجام جماع را بر حسب تجربه‌ی بدست آمده تنظیم کند چرا که افراط در جماع باعث بیماری‌های بسیاری چون ضعف دماغ و عصب و رعشه و تشنج و ضعفِ قلب و ضعفِ بصر و ضعفِ کبد و ضعف معده می‌گردد.

جناب رسول الله صلّى الله علیه وآله می‌فرمایند: کراهت دارد این که مرد با زنش بیامیزد در حالی که قبل از آمیزش محتلم بوده باشد تا این که غسل کند از احتلامش، پس اگر بدون غسل آمیخت و بچه‌ای مجنون برای او آمد جز خود، شخص دیگری را ملامت نکند.

در روایت است که همبستر نشدن با همسر بیش از 4 روز کراهت دارد و بیش از 4 ماه، گناه محسوب می‌شود و طرفین باید استغفار نمایند.

از آنجا که مبداء و سرچشمه‌ی بیشتر اختلافات زن و مرد در منزل، ارضاء نشدنِ کاملِ یکی از طرفین و یا هر دو طرف است لذا زن و مرد باید سعی نمایند همواره بر تمایلات جنسی یکدیگر پاسخ مثبت داده و بر یکدیگر پشت نکنند. در روایات کثرت جماع مستحب شمرده شده و این عمل موجب محبت و الفت بیشتر بین زن و مرد می‌شود اما در عین حال باید توجه نمود که کثرت این عمل نباید به اندازه‌ای برسد که موجب ضعف قوای طرفین و یا عدم امتیاز ایشان از حیواناتی که صورت ملکه‌ی شهوت هستند گردد، حیواناتی چون خروس که صورت ملکه‌ی شهوت و شهوترانی می‌باشند.

در مکارم الاخلاق از حضرت امیرالمؤمنین علیِّ وصی علیه السلام روایت است که فرمود: خوابیدن برای زن حلال نیست تا زمانی که خود را بر همسرش عرضه کند، یعنی زن لباس خود را از تن در آورد و به بستر شوهر برود و به او بچسبد.

در فروع کافی از امام محمد باقر علیه السلام به نقل از رسول خدا صلّى الله علیه وآله آمده که امام صادق علیه السلام فرمود: زنی نزد پیامبر بزرگ اسلام صلّى الله علیه وآله آمد. حضرت به آن زن فرمود: گویا تو از تسویف دهندگانی؟! پرسید: تسویف دهنده کیست؟ پیامبر صلّى الله علیه وآله فرمود: زنی که شوهرش او را برای حاجتی صدا کند و او همچنان شوهر را سر بگرداند تا وقت بگذرد (برای جماع) که شوهر به خواب رود. چنین زنی را ملائکه لعنت کنند تا شوهر از خواب برآید.

و نیز در فروع کافی آمده که امام باقر علیه السلام فرمود: رسول خدا صلّى الله علیه وآله به زنان می‌فرمود: وقتی که همسرانتان می‌خواهند با شما نزدیکی کنند نماز خود را به درازا نکشید.

و نیز آمده است که امام صادق علیه السلام فرمود: رسول خدا صلّى الله علیه وآله از مردی سؤال کرد آیا صبح روزه بودی؟ گفت نه! پرسید: آیا فقیری را اطعام کردی؟ گفت: نه! حضرت فرمود: پس برگرد با همسرت نزدیکی کن که برای او مثل صدقه دادن است.

در حلیه المتقین آمده است: زنی خدمت رسول اکرم صلّى الله علیه وآله آمد و شکایت کرد شوهرم به من نزدیکی نمی‌کند. حضرت فرمود: خود را خوشبو کن تا نزدیک تو بیاید. زن گفت: هیچ بویِ خوشی را نگذاشتم مگر آن که خود را به آن خوشبو کردم، اما باز هم از من دوری می‌کند. حضرت فرمود: اگر می‌دانست در آمدن به نزد تو چه ثواب‌هایی دارد از تو دوری نمی‌کرد، ثوابش همانند آن است که شمشیر کشیده و در راه خدا جهاد می‌کند پس چون با تو مجامعت کند گناهان از او بریزد، چنان که برگ از درخت می‌ریزد و چون غسل کند از گناهان خارج شود.

و در طب الائمه آمده است که امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود: هر گاه کسی را دردی در بدن به هم رسید یا حرارت بر مزاجش غالب شد با همسر خویش جماع کند تا درد تسکین یابد.

و در طب الرضا آمده است که امام رضا علیه السلام فرمود: هر گاه گرسنه و تشنه شدی بخور و بنوش و اگر خوابت آمد بخواب و چون بول داشتی بول کن و هر گاه خواستی نزدیکی کنی پس انجام بده، به درستی که هر امری در همان وقت برای بدن بهتر و مفیدتر است.

و در فروع کافی آمده که امام صادق علیه السلام فرمود: چیزی نیست که ملائکه را حاضر کند مگر آن که مرد با حرص و ولع با همسر خویش بازی و خوش طبعی نماید.

و در خصال صدوق آمده که امیرالمؤمنین علیِّ وصی علیه السلام می‌فرماید: چون یکی از شما خواست با همسر خویش آمیزش کند از شتاب کردن در این کار پرهیز نماید که زنان نیز نیازهایی دارند.

و در فروع کافی آمده که رسول اکرم صلّى الله علیه وآله فرمودند: چون کسی می‌خواهد با زن خود جماع کند به روش پرندگان و مرغان به نزد او نرود بلکه در ابتدا با او بازی و خوش طبعی کند سپس جماع نماید. بر همین اساس جناب سید نعمة الله جزائری در کتاب شیرین « زهرالربیع »روایتی از جناب امام  علی بن موسی الرضا علیهماالسلام در آداب جماع نقل نموده و فرموده است:

«و عنه علیه السلام الأمر قبل الوقاع بالمداعبة و التقبیل و تغمیز الثدیین لانّ ماء المرأة یخرج من ثدییها و شهوت‌ها فی وجه‌ها فالتّقبیل طلباً للشهوة، حتى ترید هى منک ما تریده أنت منها، و أمّا تغمیز الثدیین فطلباً لنزول مائها حتى یتخلّق الولد من المائین لانّ البنت اذا تخلّقت من ماء الرجل وحدة تکون سلیطة تشبه الرّجال بالاوصاف و قلّة الحیاء و کان العرب اذا أرادوا تشبّه الاولاد بهم عمدوا الى مواقعة النساء وقت الرّحیل لکثرة مشاغل نسائهم فلا یردن ذلک الامر و الرّجال تشتهیه فیکون الولد یشبه أباه». یعنی از امام  هشتم روایت است که قبل از جماع، بازی و خوش طبعی کردن با زن و نیز بوسیدن و مالیدن پستان‌های او مستحب است چرا که بدین وسیله آب زن از پستان‌های زن خارج شده و شهوت در صورتش آشکار و نمایان می‌شود پس بوسیدن به جهت طلب شهوت نمودن است یعنی تا زن اراده کند از مرد آنچه را که مرد از او اراده کرده است. و اما مالیدن پستان به جهت طلب نازل شدن آب زن است تا بدین طریق فرزند از آب زن و مرد متولّد شود زیرا زمانیکه دختر فقط از آب مرد متولّد می‌شود سلیطه بار آمده و در اوصاف شباهت به مردان پیدا کرده و کم حیاء می‌شود. و عرب بر این رسم بود که زمانی که اراده می‌کرد فرزندانشان شبیه ایشان شود عمداً جماع با زنان را به وقت کوچ کردن قرار می‌داد چرا که در این زمان زنان مشغله‌ی بسیاری داشته و لذا اراده‌ی مواقعه نمی‌نمودند و فقط مردان به جماع اشتها داشتند، پس فرزند شبیه پدرش می‌شد.

در آخر مطلبی را خدمت زوج‌های جوان تقدیم می‌داریم و آن این که اگر اعمال زناشویی ایشان ثمره‌ای نداد و منجر به حاملگی و تولد فرزند نشد ناامید نشوند و خود را به دست پزشکانی که با تجویز قرص و کپسول و آمپول در پی معالجه‌اند و ادعا می‌کنند با خوردن این قرص‌های شیمیایی جماع نتیجه داده و زن حامله می‌شود نسپارند زیرا این مواد شیمیایی نه تنها کار را درست نمی‌کنند بلکه این صنع الهی اعنی زهدان زن را نابود می‌کنند و زنی را که چه بسا ممکن بود بعدها به روال عادی حامله شود، عقیم کنند. زیرا بسیاری از فرجها به گونه‌ای است که سالیانی پس از ازدواج و همبستری زن و مرد نتیجه داده و منجر به حاملگی می‌شود و حضرت ابراهیم علیه السلام و حضرت زکریای نبی علیه السلام دو نمونه‌ی خوب و کاملی برای اثبات این مدعا هستند که هر دو بزرگوار در سنین پیری صاحب فرزند شدند.

هیچ زن و مردی به طور طبیعی عقیم نیستند مگر این که حاوی یکی از این دو نشانه باشند؛ یکی آن که زن عادت ماهانه نشود و دیگر این که عانه‌ی زن و مرد بی مو باشد. فقط در این دو صورت زن یا مرد عقیم می‌شوند و راهی برای بچه دار شدن آن‌ها نمی‌ماند و غیر از این دو دسته، هر زن و مردی ممکن است حتی پس از گذشتن سال‌ها از ابتدای ازدواجشان بچه دار شوند.

البته شیخ رئیس بوعلی سینا در قانون احتمال بچه دار شدن 4 دسته را ضعیف می‌شمرد؛ اولین دسته افراد مست هستند که معمولاً آب پشتِ مستان کمتر بچه می‌آورد. دوم پیرانی که بسیار سالخورده‌اند.سوم کسانی که در جماع زیاده روی می‌کنند. چهارم کسانی که ذَکَرشان بیش از حد معمولی دراز است زیرا در این حالت، مسافت راهی که آب پشت طی می‌کند دورتر می‌شود و در این مسافت زیاد سرد می‌شود و از حرارت طبیعی‌اش کاسته می‌شود به طوری که تا به زهدان در می‌آید بیشتر بهره رسانی اش را از دست داده، از این رو اکثراً جماعِ این دسته مثمر ثمر نیست و بچه نمی‌آورد.

فقط باید توجه داشت که برای انعقاد نطفه و حصول فرزند باید مدتی از دخول کردن و همبستریِ با زن پرهیز نمود تا در این مدت رحم زن کاملاً تشنه نطفه مرد گردد و در وقت دخول و انزال، آن را کاملاً به خود جذب نماید. زیرا در بسیاری از مواردی که نکاح حقیقی اعنی همبستری زن و مرد نتیجه نمی‌دهد و منجر به حاملگی نمی‌شود بدین خاطر است که دخولِ زیاد و پشت سر هم صورت می‌گیرد. تکرّر این عمل باعث شده که رحم گشاد شده و میل آنچنانی به قبول نطفه‌ی مرد نداشته باشد لذا برای نتیجه گیری از این عمل، نیکو است که مثلاً چند روز قبل از عادت ماهانه‌ی زن، این عمل ترک شود تا هنگامی که زن از خون پاک شود و بعد از پاک شدن بهترین وقت است برای دخول و انعقاد نطفه، تا جایی که فرزندانی که در چنینی‌امی متولد می‌شوند نسبت به دیگر افراد از نشاط و طراوت خاصی برخوردار هستند.

و نیز توجه به این نکات در امر بچه دار شدن مهم به نظر می‌رسد:

-1 از عزیزان دختران و مادران عزیز استدعا می‌شود که از خوردن سبزی اَمزِنا (گشنیز) و سبزی شاهی (ترتیزک) به شدت خودداری کنند.

-2 از خوردن آبی که یخ در آن محلول می‌شود خودداری نمایند و وقتی باردار شدند هرگز از یخ خوردن برخوردار نباشند که بچه‌ها را فلج می‌کند و منجر به سزارِین می‌گردد.

-3 از خوردن ترشی نارنج خودداری نمایند.

-4 زنانی که سقط جنین دارند علاوه از مراعات موارد فوق از تکرر جماع با شوهر نیز پرهیز کنند و اطلاع دهند تا با دستوری خصوصی از سقط جنین جلوگیری شود.

-5 زنان باردار در طول بارداری سورة مبارکه‌ی یوسف و سورة مبارکه‌ی مریم را تلاوت کنند.

-6 اموری که در نقل و روایات منقوله مطرح شد را جدی بگیرند و برای بچه دار شدن حتماً مراعات کنند و اگر در غیر بچه داری، نیاز به لقاح پیدا کردند مردها می‌توانند نطفه را در بیرون رحم بریزند و عمل لقاح در اوقات نامناسب انجام دهند که بهترین راه جلوگیری از بچه دار شدن، منی را در بیرون رحم ریختن است نه قرص خوردن و عمل عقیم کردن مرد یا زن، زیرا عقیم کردن مرد یا زن حرام می‌باشد.

-7 از تقلیل فرزند پرهیز کنید یعنی دختران جوانی که تازه ازدواج می‌کنند حتماً چند تا بچه دار شوند که تقلیل نسل شیعه ظلم عظیم به پیامبر و آل پیامبرعلیهم السلام است به خصوص عزیزانی که سید هستند در صورت امکان بچه‌ها را زیاد کنند که نسل فاطمه‌ی زهرا سلام الله علی‌ها فراوان گردد و شعار« فرزند کمتر، آسایش بیشتر »را یک ظلم آشکار به اهل بیت علیهم السلام بدانند مگر جایی که زنان نتوانند بچه دار شوند از روی عذر جسمی یا روحی.

-8 از خوردن قرص و کپسول خودداری کنند و حتی المقدور تن به سزارین در حین زایمان ندهند که به امر الهی فرزند وقتی زمان تولد آن فرا برسد درد زایمان می‌گیرد و این درد به نفع کودک و به خصوص مادر است و برکات جسمی و روحی آن فراوان است که پی بردن به همه اسرار آن از عهده‌ی عقل عادی بشر بیرون است.

-9 زنان و مردانی که رحم یا نطفه‌ی ضعیفی دارند برای تقویت آن سبزی تَره زیاد بخورند و نیز پیاز مصرف نمایند و سبزی تره برای تقویت اعصاب کل بدن به خصوص اعصاب رحم زن بسیار مناسب است.

-10 بعد از هر مواقعه زن و مرد برای پاک کردن عورت خود از یک پارچه استفاده نکنند بلکه هر یک پارچه‌ای جداگانه مصرف نمایند که یک پارچه موجب دشمنی بین زن و مرد می‌شود و شاید بسیاری از اختلافات زن و شوهرها زیر سر همین نکته باشد که بدان توجه ندارند.

-11 بعد از هر مواقعه ای زن حداقل تا دو ساعت عورت خود را نشوید (و مردها هم همین طورباشند) تا رحم زن تازه بماند.

-12 هر مریضی و نقص خلقت که در فرزندان پدید می‌آید از پدر و مادر است که به قوانین طبیعت واله‌ای توجه ندارند و بعد می‌گویند که فلان فرزند را خدا این گونه ناقص کرد در حالی که نمی‌دانند که« و الخیر بیدیک و الشّرُ لیس الیک »همه خوبی‌ها مال اوست و هیچ شرّی به او برنمی گردد و این ما و شما هستیم که با مراعات نکردن قوانین الهی و قوانین مجعوله‌ی در خلقت این گرفتاری‌ها را به بارمی آوریم سپس آن را به گردن خدا و عالم می‌اندازیم در حالی که او خودش را در خصوص خلقت انسان به ( احسن الخالقین) ستوده است. پس شرّ از ما هست و همه خیر مال اوست و از نکو جز نکوئی نایید.

-13 با توجه به اصل قبل که همه خیر از اوست و شرّ از ماست توجه به آیه‌ی مبارکه‌ی ( نِساؤُکُم حرْثٌ لَکُم)بقره\224 اَمر ضروری است و مردها باید توجه کنند که زنان کشتزارند و خداوند این زمین کشاورزی را به آن‌ها داده تا طبق قوانین و مقررات در آن کِشت کنند و نتایج حاصل از آن را فرزندان سالم و متدین و موحد قرار دهند. همان گونه که یک کشاورز زمین کشاورزی را بی حساب و کتاب کِشت نمی‌کند و همه ضوابط زمانی و مکانی و ده‌ها شرایط دیگر را در نظر می‌گیرد، در این زمین زراعی یعنی کارخانه رحم زن هم باید زحمت بکشد و در آن به قوانین طبیعی و الهی کِشت کند تا فرزندان نیکو بدست آورد.

-14 در امور ازدواج و نکاح و لقاح باید فرمایش معصومین علیهم السلام را ملاک قرار دهیم زیرا که استنباط تشریعی‌ات از دل تکوینی‌ات از خصائص انسان کامل و صاحبان نفوس مکتفی معصومین علیهم السلام است لذا در روایات منقوله می‌بینید که به چه لطایفی اشاره فرمودند که عقل ما از فهم اسرار آن عاجز و ناتوان است مثلاً بشر از کجا می‌خواست بفهمد که اگر مردی نطفه را از عقب و پشت وارد رحم زن کند بچه لوچ می‌شود. یا اگر زن و مرد بعد از لقاح برای پاک کرد عورت خود از یک پارچه استفاده نمایند موجب دشمنی و اختلاف بین آن‌ها می‌شود و هزاران احکام تشریعی دیگر که از دل تکوینی‌ات بیان نمودند که ما را یارای فهم اسرار آن‌ها نیست پس باید میزان را حرف و کلام معصوم قرار داد.

-15 از همه مردها و زن‌ها استدعا می‌شود که به قانون طبیعت تن در دهند و اینقدر با صنعت از طبیعت فاصله نگیرند زیرا صنعت از فهم قاصر بشری سرچشمه می‌گیرد ولی طبیعت از علم ذاتی غیبی و احدی ذات لم یزلی برمی خیزد لذا به تعبیر مولی و سرورم حضرت علامه عصر و معلّم دوران حسن زداه آملی روحی فداه به طبیعیات و قوانین الهی رو آورید و بِدان تن در بدهید، همه این نقائص رفع می‌شود. حقاً که چنین است و پدر و مادرها با فاصله گرفتن از طبیعیات این همه گرفتاری‌ها را پدید آوردند و آنگاه به گردن خدا می‌اندازند مثلاً بچه را با بدی خود لوچ بار می‌آورند بعد می‌گویند خدا

کرده است در حالی که فرق بین ایجاد و اِسناد را نمی‌دانند و نیز نمی‌دانند که خدای احسن الخالقین و خدایِ خیرِ محض هرگز شرّ نمی‌دهد و نباید با دست خود شرّ درست کرد.

-16 از روحانیون عزیز که مبلغین دین مردمند استدعا می‌شود که در امور غذایی و طب و ازدواج و امور علمی و روایی آن درست بررسی نمایند و در منابر آن‌ها را برای مردم بیان کنند که مساجد و حسینیه‌ها کلاس اکابر است و در این کلاس‌ها مردم باید خوب ساخته شوند و بسیاری از گرفتاری‌های مردم بر اساس ندانستن آن‌ها است و این هم زیر سر منبری‌های حرف نشنیده خوب تحصیل نکرده است که به صرف چند جمله موعظه اکتفا می‌کنند در حالی که منبرها باید از لطایف علمی و دقایق دینی برخوردار باشد.

اما همچنان که می‌دانید برای به دنیا آمدن فرزند انسان نیاز به پدر و مادری است که با هم نکاح حقیقی نموده و مرد در رحم زن انعقاد نطفه کرده و زن آن را در رحم خود بپروراند تا نهایتاً منجر به توالد فرزند شود. در این جا سؤالی پیرامون نحوة تکون نطفه‌ی حضرت عیسی علیه السلام در رحم حضرت مریم علی‌ها السلام مطرح می‌شود که ما آن را به مناسبتی در بخش قوة خیال به عرض می‌رسانیم. فعلاً به ذکر همین مقدار از آداب مجامعت اکتفا نموده و بحث تطهیر قوة مولّده را خاتمه می‌دهیم.

(شرح مراتب طهارت\ج 2\ص 91-110)